Dalam dunia yang sangat terhubung hari ini, internet menawarkan peluang tanpa had untuk komunikasi, pembelajaran dan hiburan. Walau bagaimanapun, bersama-sama dengan faedah ini terdapat sisi yang lebih gelap: buli siber. Selalunya tersembunyi di sebalik skrin, buli siber boleh berasa kurang jelas berbanding bentuk buli tradisional, tetapi kesannya adalah sama nyata—dan selalunya lebih merosakkan.
Apa itu Buli Siber?
Buli siber melibatkan penggunaan platform digital seperti media sosial, pemesejan teks, permainan dan e-mel untuk mengganggu, mengugut atau mengaibkan seseorang. Ia boleh berlaku dengan pelbagai kaedah: menghantar mesej berbahaya, menyebarkan khabar angin, menyiarkan foto atau video yang memalukan, atau malah berpura-pura menjadi orang lain untuk menyebabkan tekanan emosi.
Salah satu aspek buli siber yang paling membimbangkan ialah jangkauannya—kerana sambungan internet yang luas, mangsa mungkin merasakan mereka tidak akan dapat melarikan diri daripadanya. Tidak seperti buli secara bersemuka, yang boleh berakhir apabila seseorang meninggalkan lokasi tertentu, buli siber mengikuti mangsa ke rumah, sekolah dan kehidupan peribadi mereka, selalunya 24/7.
Hubangan Antara Buli Siber dan Kesihatan Mental
Kesan buli siber boleh memudaratkan kesihatan mental seseorang, terutamanya bagi kanak-kanak, remaja dan dewasa muda, yang selalunya paling terdedah. Penyelidikan menunjukkan bahawa mangsa buli siber berisiko lebih tinggi untuk mengalami kebimbangan, kemurungan, harga diri yang rendah, dan juga pemikiran untuk membunuh diri.
Menurut Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia, 84% golongan muda di Malaysia menghabiskan lebih daripada empat jam dalam talian setiap hari. Dengan lebih banyak masa yang dihabiskan dalam talian, peluang untuk menghadapi atau menjadi mangsa buli siber meningkat dengan ketara. Malah, kajian 2020 oleh Unicef Malaysia mendapati bahawa satu daripada tiga orang muda pernah mengalami pelbagai insiden buli siber.
Bagaimana Buli Siber Mempengaruhi Kesihatan Mental:
Kebimbangan: Gangguan dalam talian yang berterusan boleh membuatkan mangsa berasa berkeliruan, terperangkap dan sentiasa gelisah. Ketakutan terhadap apa yang akan disiarkan atau diperkatakan tentang mereka seterusnya boleh membawa kepada kebimbangan kronik.
Kemurungan: Interaksi dalam talian yang negatif boleh menghakis keyakinan diri, membawa kepada perasaan tidak bernilai. Lama-kelamaan, ini boleh mengakibatkan kemurungan, terutamanya jika mangsa berasa terasing atau tanpa sokongan.
Isu Tidur: Tekanan dan kebimbangan yang disebabkan oleh buli siber boleh mengganggu tidur, kerana mangsa mungkin berjaga lewat untuk memeriksa serangan baharu atau sukar berehat kerana kebimbangan.
Penarikan Diri Dari Interaksi Sosial: Mangsa mungkin mula mengelakkan interaksi sosial, dalam talian dan dalam kehidupan sebenar, kerana takut dibuli selanjutnya. Ini boleh menyebabkan kesunyian, pengasingan dan isu kesihatan mental.
Contoh Kes Sebenar Buli Siber di Malaysia
Gangguan melalui Media Sosial:
Satu contoh yang menyayat hati kesan buruk buli siber adalah kes baru-baru ini yang melibatkan Esha, seorang pengaruh terkenal Malaysia. Esha menghadapi gangguan dalam talian, di mana pengguna tanpa nama meninggalkan komen yang menyakitkan tentang penampilan, gaya hidup dan pilihan peribadinya. Walaupun beliau menunjukkan ketabahan yang kuat di depan kamera, komen negatif yang berterusan telah menjejaskan kesihatan mentalnya. Malangnya, pada tahun 2024, Esha mengambil nyawanya sendiri selepas bertarung dengan buli siber yang berpanjangan.
Kisah tragisnya berfungsi sebagai peringatan yang jelas bahawa di sebalik setiap profil media sosial adalah manusia yang mempunyai emosi seperti kita. Walaupun sesetengah orang mungkin melihat komen negatif sebagai "olok-olok internet", realitinya ialah buli siber boleh menjejaskan kesejahteraan mental seseorang secara mendalam, selalunya dengan akibat yang tidak dapat dipulihkan. Pemergian Esha menggegarkan ramai orang di Malaysia dan menghidupkan semula perbualan tentang keperluan mendesak untuk menangani penyalahgunaan dalam talian dan menyokong mereka yang menderita dalam diam.
Pengecualian dan Doxxing:
Seorang pelajar universiti di Malaysia, Amy (bukan nama sebenar), adalah sebahagian daripada komuniti permainan dalam talian. Selepas bertengkar dengan beberapa ahli kumpulan, dia dikecualikan daripada sembang. Mereka kemudiannya berkongsi butiran peribadinya, termasuk nombor telefon dan alamatnya, dalam talian, menyebabkan dia menerima panggilan dan mesej teks yang mengganggu. Amy akhirnya mendapatkan rawatan terapi untuk mengatasi gangguan emosi yang memudaratkan dan ketakutan akibat kejadian itu.
Kisahnya, bersama-sama dengan kisah orang ramai lagi, menggambarkan bagaimana buli siber boleh mendorong individu ke titik pemecahan dan menyerlahkan keperluan untuk campur tangan segera apabila tanda-tanda kesusahan muncul. Buli siber tidak terhad kepada pelajar sekolah—ia boleh berlaku kepada sesiapa sahaja, pada sebarang umur, di mana-mana sahaja di dunia.
Apakah yang boleh dilakukan untuk memerangi buli siber?
Pendidikan: Kesedaran amat penting. Sekolah, ibu bapa dan komuniti harus mendidik golongan muda tentang kebahayaan buli siber dan mengajar mereka cara menggunakan internet secara bertanggungjawab. Pengetahuan digital boleh membantu mencegah konflik dalam talian daripada meningkat kepada tingkah laku yang berbahaya.
Rangkaian Sokongan: Mangsa buli siber harus digalakkan untuk bersuara dan mendapatkan bantuan. Sama ada melalui rakan, keluarga atau profesional, mempunyai rangkaian sokongan boleh membantu. Profesional kesihatan mental, seperti kaunselor dan ahli psikologi,boleh menawarkan strategi untuk menangani tekanan emosi yang disebabkan oleh buli siber.
Hadkan Akses Dalam Talian: Untuk kanak-kanak yang lebih muda, mengehadkan masa skrin dan memantau aktiviti dalam talian boleh membantu mengurangkan pendedahan kepada buli siber. Menetapkan penggunaan aplikasi dan informasi yang terhad juga boleh memupuk tabiat yang lebih sihat.
Berani Lantang Suara, Jangan Memerhati Sahaja: Pemerhati memainkan peranan penting dalam menghentikan buli siber. Jika anda melihat seseorang dibuli dalam talian, laporkan tingkah laku itu kepada platform, tawarkan sokongan kepada mangsa dan jangan mengambil bahagian dalam menyebarkan kandungan yang menyakitkan hati.
Gunakan Alat Teknologi: Kebanyakan platform media sosial mempunyai alatan terbina dalam untuk menyekat atau melaporkan kandungan kesat. Mangsa harus menggunakan alat ini untuk melindungi diri mereka dan mencegah penyalahgunaan selanjutnya.
Kepada Siapa Yang Perlu Kita Melaporkan Buli Siber?
Pihak Berkuasa Tempatan: Dalam kes serius, di mana terdapat ancaman keganasan, gangguan, atau pendedahan maklumat peribadi tanpa izin (doxxing), adalah penting untuk melaporkan buli siber kepada pihak polis tempatan atau Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM). Di Malaysia, buli siber boleh tertakluk di bawah Akta Komunikasi dan Multimedia 1998, yang melarang penggunaan internet untuk menyebabkan bahaya.
Layari Portal Aduan SKMM: Pergi ke laman web aduan MCMC yang dikhususkan untuk menangani aduan kandungan dalam talian.
Pentadbir Platform: Platform media sosial seperti Facebook, Instagram, X dan TikTok mempunyai sistem pelaporan yang membolehkan pengguna membenderakan kandungan kesat. Jika platform gagal bertindak, mangsa boleh mempertimbangkan untuk menghubungi pusat bantuan masing-masing untuk mendapatkan bantuan.
Perkhidmatan Kaunseling: Mangsa yang mengalami kesan emosi buli siber harus mendapatkan bantuan daripada profesional kesihatan minda. Di Malaysia, organisasi seperti Befrienders Kuala Lumpur dan Talian Kasih menawarkan talian bantuan segera untuk mereka yang memerlukan.
Perkhidmatan Kesihatan Minda Dalam Talian : TeleHope Health menawarkan perkhidmatan kaunseling, terapi dan psikiatri dalam talian. Perkhidmatan adalah atas dasar temu janji sahaja. Hubungi kami melalui WhatsApp di +6018-2112 837 (http://wa.me/60182112837) untuk mengetahui lebih lanjut tentang mendapatkan 5 sesi tajaan percuma.
Kesimpulan: Buli siber adalah Tanggungjawab Semua
Kesan buli siber menjangkau jauh di luar dunia atas talian. Ianya sangat menjejaskan kesihatan minda dan kesejahteraan mangsa. Walaupun internet terus menjadi alat yang berkuasa untuk sambungan dan ekspresi, kita mesti sentiasa berwaspada dalam menjadikannya ruang yang lebih selamat untuk semua.
Sama ada anda pernah mengalami buli siber, menyaksikannya atau bimbang tentang kesannya, ingat bahawa langkah pertama dalam menghentikan buli siber ialah kesedaran. Bersuara, mendapatkan bantuan dan memupuk kebaikan dalam talian boleh membuat perubahan besar dalam melindungi kesihatan minda kita. Bersama-sama, kita boleh membantu mencipta dunia di mana orang ramai boleh berkembang maju dalam talian tanpa rasa risau.
Talian Bantuan Penting di Malaysia:
Kecemasan : 999
Befrienders KL: 03-7627 2929
Talian Kasih: 15999
Comments